„Dawać bodźce dziecku, pozostawiając je jednak wolnym w rozwoju – oto pierwszy obowiązek wychowawcy”

/Maria Montessori/

Słowo o twórczyni metody

Maria Montessori to włoszka urodzona w 1870 roku. Wychowywana na samodzielną, odpowiedzialną i wrażliwą  kobietę uzyskała  dyplom i tytuł doktora psychiatrii. Została pierwszą kobietą-lekarzem we Włoszech.

Zajmowała się głównie dziećmi niepełnosprawnymi. Stopniowo zdobywała  wiedzę  pedagogiczną i nabywała praktyki w pracy  z dziećmi. Poświęcała im wiele czasu doskonaląc swój warsztat pracy. Na bazie swoich obserwacji stworzyła metodę, która dziś nazywana jest Metodą Marii Montessorii lub montesoriańskim systemem wychowawczym. Pierwszą szkołę-świetlicę nazywaną Domem Dziecięcym otworzyła 6 stycznia 1907 roku. Zmarła w 1952 roku mając osiemdziesiąt dwa lata.

Główne założenia metody

• rozwijanie samodzielności i wiary we własne siły;
• wypracowanie szacunku do porządku i do pracy;
• wypracowanie zamiłowania do ciszy, do pracy indywidualnej i zbiorowej;
• osiąganie długotrwałej koncentracji uwagi nad wykonywanym zadaniem;
• wypracowanie postaw posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie;
• uniezależnienie od nagradzania za dobrze wykonane zadanie;
• formowanie postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji;
• szacunek dla pracy innych;
• rozwijanie indywidualnych uzdolnień;
• rozwijanie umiejętności współpracy;
• osiąganie spontanicznej samodyscypliny;
• praca i nauka w grupie zróżnicowanej wiekowo.

Zadania pedagogiki Montessori:

• uczenie przez działanie;
• samodzielność;
• koncentracja;
• lekcje ciszy;
• porządek;
• społeczne reguły;
• obserwacja;
• indywidualny tok rozwoju każdego dziecka.

Pomoce rozwojowe:

• materiał do ćwiczeń praktycznego życia do nauki samodzielności, samoobsługi oraz uczący norm i zasad życia społecznego ;
• materiał sensoryczny rozwijający zmysły i pobudzający pracę umysłu;
• materiały do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy;
• materiały związane z działalnością artystyczną;
• materiały religijne.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

18 Przykazań dla Rodziców

Maria Montessori opracowała dla rodziców listę przykazań, które w swojej prostocie zawierają wielką mądrość:

​

1.  Dzieci uczą się wszystkiego, co dzieje się w ich otoczeniu.
2.  Jeśli często krytykujesz dziecko, ono nauczy się oceniania innych.
3. Jeśli regularnie chwalisz dziecko, ono nauczy się doceniania.
4.  Jeśli dziecku okazuje się wrogość, ono nauczy się walczyć.
5. Jeśli jest się uczciwym wobec dziecka, ono też będzie uczciwe.
6. Jeśli dziecko jest często wyśmiewane, stanie się osobą nieśmiałą.
7. Jeśli dziecko rozwija się w poczuciu bezpieczeństwa, nauczy się ufać innym.
8.  Jeśli dziecko jest często oczerniane, rozwinie się w nim niezdrowe poczucie winy.
9.  Jeśli pomysły dziecka są regularnie akceptowane, ono nauczy się czuć dobrze samo ze sobą.
10. Jeśli jest się przychylnym dziecku, ono nauczy się cierpliwości.
11. Jeśli dziecko jest wspierane w tym co robi, nabierze pewności siebie.
12. Jeśli dziecko żyje w przyjaznym środowisku i czuje się potrzebne, nauczy się znajdować miłość.
13.  Nie mów źle o swoim dziecku, ani wtedy, gdy jest blisko, ani wtedy gdy nie ma go w pobliżu.
14. Koncentruj się na rozwoju tego, co dobre w twoim dziecku, tak, aby na to co gorsze nie starczyło już miejsca.
15.  Słuchaj zawsze tego co ma do powiedzenia twoje dziecko, a gdy zbliży się do ciebie, by o coś zapytać lub coś skomentować, zawsze odpowiadaj.
16. Szanuj swoje dziecko nawet wtedy, gdy popełnia błędy. Naprawi je zaraz albo nieco później.
17.  Bądź gotów pomóc dziecku, gdy czegoś poszukuje. Ale bądź również skłonny usunąć się w cień, gdy samo znalazło to czego szukało.
18. Gdy zwracasz się do swojego dziecka, rób to zawsze w najlepszy z możliwych sposobów. Daj jemu to co w tobie najlepsze.

Wybrane pomoce, elementy metody M. Montessori cz I

„Uczyłam się dziecka. Wzięłam to, co dziecko mi przekazało i wyraziłam to, i tak powstała metoda zwana metodą Montessori.” Dr Maria Montessori

Wszystkie dzieci od urodzenia nastawione są na własny rozwój, na osiągnięcie niezależoności i przejście od dzieciństwa do dorosłości.

Metoda Montessori pomaga dzieciom i rodzicom w tym zadaniu. Jej podstawą jest szanowanie naturalnej indywidualności każdego dziecka, jeśli chodzi o jego rozwój fizyczny, umysłowy, duchowy oraz emocjonalny i kierowaniu go do całościowego wzrostu.

Dzieci mają wrodzoną chęć do uczenia się, a przy tym nauka ich nie męczy, ale raczej zachwyca i czyni szczęśliwymi. Wykonywanie celowych prac przez dziecko pod przewodnictwem dorosłego prowadzi do rozwoju jego koncentracji i samodyscypliny. Dziecko może pracować w zgodzie z własnymi możliwościami, we własnym tempie i w spokoju. 

Pani Maria na bazie własnych doświadczeń i obserwacji stworzyła pomoce, które służą człowiekowi poprzez całe życie. Są proste i można je pogrupować wg zastosowania lub umiejętności jakich na ich podstawie możemy się nauczyć (życie codzienne, sensoryka, matematyka, język polski, edukacja kosmiczna-przyrodnicza). Podczas prezentacji powinno używać się jak najmniej słów i ruchów. Prezentacje powinny być raczej krótkie i proste.

Życie codzienne:

Pomoc z życia codziennego ma zawierać w sobie jedną trudność. Wykorzystane przedmioty mają być prawdziwe, proste, dobrej jakości i estetyczne.  Mają zachęcać swoim wyglądem aby dzieci chciały na nich pracować. W czynnościach z życia codziennego ważne jest budowanie niezależności i samooceny poprzez skupienie się na dokładnym , skończonym cyklu działania.

Ćwiczenia wstępne

–Praca z dywanikiem – nauczyciel zaprasza dziecko do pracy, pokazuje dziecku kolejność     czynności i zaprasza do powtórzenia.

–Otwieranie, zamykanie drzwi – spokojny, kontrolowany ruch ręki(eliminacja trzaskania).

Umiejętności ruchowe

–Spinacze – ćwiczenie precyzji ruchów, doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

–Sortowanie – sortowanie przedmiotów w związku z ich różnicami(wielkość lub kolor),

ćwiczenie chwytu pęsetowego, spostrzegawczości, koncentracji.

–Przekładanie przedmiotów łyżką – dwa naczynia, łyżka, muszle, kamyki do przenoszenia,ćwiczenie mięśni dłoni, precyzji ruchów, utrwalenie kierunku ruchu od lewej do prawej.

–Przenoszenie elementów szczypcami – kulki, makaron, kawa przenoszone z jednego naczynia do innego, ćwiczenie precyzji ruchów, doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej. –Przenoszenie pęsetą drobnych elementów, przedmiotów – jw.  utrwalenie kierunku od lewej do prawej, ćwiczenie chwytu, koordynacja.

Wybrane pomoce, elementy metody M. Montessori cz II

Umiejętności ruchowe cd

–Przesypywanie z dzbanka do dzbanka – taca, na niej dwa przeźroczyste dzbanki zwrócone dzióbkami do siebie, w prawym sypki materiał np. kasza (ćwiczenie koordynacji oko-ręka,)

–Przelewanie wody z dzbanka do dzbanka – taca, dwa przeźroczyste dzbanki w prawym kolorowa woda (doskonalenie precyzji ruchów).

–Nalewanie wody do określonego poziomu, do różnych wysokości – dzbanek z wodą, oraz naczynie z zaznaczoną linią) – koncentracja, precyzja ruchu, opanowanie.

–Przenoszenie wody pipetą, nanoszenie kropelek wody na podstawę – zakraplacz, pojemnik z wodą (doskonalenie chwytu 3 palców, doskonalenie mięśni dłoni, koordynacja wzrokowo-ruchowa, utrwalenie kierunku od lewej do prawej).

– Nawlekanie korali, makaronu – miseczka z koralami, makaronem, żyłka (doskonalenie precyzji ruchów, ćwiczenie koordynacji oko-ręka, cierpliwość).

– Magnes – magnes, przedmioty z różnych tworzyw, dwie miseczki do podziału.(wprowadzenie do rozróżniania).  

Samoobsługa    

– Ramki – zapinanie rzepów, zapinanie zatrzasków, zapinanie guzików, zapinanie suwaka, sznurowanie (ćwiczenie małej i dużej motoryki, doskonalenie chwytu trzech palców, koordynacja ruchowa, samodzielność).

– Przyszywanie guzika – pudełko z igłą i nitką, materiał (ćwiczenie małej motoryki, koordynacja precyzja ruchu).

– Mycie rąk – taca, ceratka, mydło kostka, szczoteczka do paznokci, krem , ręcznik (doznania dotykowe, zapachowe, masaż , utrwalenie nawyku higieny osobistej).

– Obieranie, krojenie ogórka (jabłko) – deska do krojenia, obieraczka, fartuch, ogórek, talerz, ręcznik papierowy. (ćwiczenie małej motoryki, koordynacji wzrokowo-ruchowej, formy grzecznościowe: zastosowanie „Proszę poczęstuj się”.

Dbanie  o  otoczenie

– Składanie serwetek – koszyczek z serwetkami (koncentracja, samodzielność).

– Składanie ubrań – różnego rodzaju ubranka (precyzja, samodzielność, koncentracja).

– Nakrywanie do stołu – talerze, sztućce, kubki (samodzielność, sekwencja czynności, koordynacja wzrokowo-ruchowa).

– Polerowanie drewna – deska, olej w pojemniczku (sekwencje czynności, samodzielność).

– Mycie stołu, podłogi, zamiatanie, ścieranie kurzu– czynności dnia codziennego( schemat czynności, koordynacja ruchowa, samodzielność).- Podlewanie roślin doniczkowych(konewka), mycie liści roślin doniczkowych, pielęgnacja kwiatów ciętych (rozwój koncentracji, samodzielności, odpowiedzialności, koordynacja wzrokowo-ruchowa).

Dobre wychowanie

– Przywitanie, pożegnanie gościa

– Podawanie ręki na przywitanie i pożegnanie (rozwój umiejętności społecznych, koordynacja oko-ręka, rozwój pewności siebie).

– Położenie ręki na ramieniu nauczyciela jeżeli chce coś przekazać podczas pracy w większej grupie (samokontrola, oczekiwanie, stosowanie zasad społecznych).

– Dziękowanie, proszenie o podanie czegoś (cierpliwość, rozwój zasad dobrego zachowania).

„Kto jest obsługiwany, a nie wspomagany, jest w pewien sposób ograniczony w swojej niezależności. Dla godności ludzkiej pojęcie to jest fundamentalne: Nie chcę być obsługiwany, ponieważ nie jestem bezradny, ale musimy sobie pomagać, ponieważ jesteśmy istotami społecznymi’ – oto co należy zrozumieć, by poczuć się naprawdę wolnym.

Skuteczne działanie pedagogiczne wobec delikatnych dzieci musi polegać na pomaganiu im w dążeniu ku samodzielności. Maria Montessori.